DOI: 10.33547/Igolomia2020.06
Schyłek epoki kamienia i początki epoki brązu w okolicach Igołomi i Wawrzeńczyc
The end of the Stone Age and the beginning of the Bronze Age in the vicinity
of Igołomia and Wawrzeńczyce
1 – Polska Akademia Nauk, Instytut Archeologii i Etnologii, Ośrodek Archeologii Gór i Wyżyn, ul. Sławkowska 17; 31-016 Kraków
In: K. Tunia (ed.), Kartki z dziejów igołomskiego powiśla / Cards from the history of Igołomia region on the Vistula River, Igołomia – Pękowice: Profil-Archeo, 2020, pp. 93-114.
Pogranicze Niziny Nadwiślańskiej i Płaskowyżu Proszowickiego to część rozciągającej się głównie na północ od Wisły strefy lessowej, znanej z licznych odkryć stanowisk archeologicznych z okresu eneolitu i wczesnej epoki brązu. Stan rozpoznania osadnictwa nie jest tu jednak zadowalający. Z okresu schyłkowego eneolitu znane są przede wszystkim cmentarzyska społeczności kultury ceramiki sznurowej (około 2800–2300 p.n.e.). Tak datowany jest prawdopodobnie jedyny kurhan z omawianego terenu – w Igołomi. We wschodniej części jego nasypu odkryto grób niszowy kultury ceramiki sznurowej. Inne cmentarzysko zbadano w Rudnie Górnym, gdzie odkryto groby niszowe kultury ceramiki sznurowej wkopane w nasypy grobowców megalitycznych kultury pucharów lejkowatych z okresu środkowego eneolitu. Z wczesnej epoki brązu najbogatsze i najistotniejsze poznawczo stanowiska kultury mierzanowickiej (około 2200–1600 p.n.e.) tworzą koncentrację na wzgórzach lessowych wznoszących się ponad dolinami Ropotka i Rudnika. Są to zarówno cmentarzyska, jak i duże osady. Szczególnie wartościowe wyniki uzyskano w trakcie badań cmentarzyska w Szarbi, gdzie odkryto aż 44 groby. Znaleziska te umożliwiają rekonstrukcję reguł obrządku pogrzebowego z wczesnej epoki brązu.
The borderland of the Vistula Plain and the Proszowice Plateau is part of the loess zone extending mainly to the north of the Vistula River, known for numerous discoveries of archaeological sites from the Eneolithic period and the early Bronze Age. The state of reconnaissance of settlement is far from satisfactory here. From the final Eneolithic period primarily cemeteries of the Corded Ware culture (around 2800–2300 BC) are known. Falling within this age range is probably the only burial mound in the area, in Igołomia, which yielded a niche grave of the Corded Ware culture within the eastern part of its cover. Another cemetery was investigated in Rudno Górne, where niche graves of the culture in question were found dug into the embankments of Funnel Beaker culture megalithic graves from the middle Eneolithic period. From the early Bronze Age, the richest and most cognitively significant sites of the Mierzanowice culture (around 2200–1600 BC) are concentrated on loess hills rising above the valleys of Ropotek and Rudnik. They are both cemeteries and large settlements. Particularly valuable results were obtained during research on the cemetery in Szarbia, where as many as 44 graves were found. These findings enable the reconstruction of funeral rite rules from the early Bronze Age.