Prawne aspekty zniszczenia stanowiska archeologicznego Lubrza 39 / Legal aspects of the destruction of the archaeological site Lubrza 39
by Marcin Kosowicz 
1
1 – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, ul. Kopernika 1, 65-063 Zielona Góra
In: A. Michalak (ed.) 2022. Castrum Lubenov. Tragiczne dzieje średniowiecznej wieży w Lubrzy, pp. 19–34. Pękowice – Świdnica: Wydawnictwo Profil-Archeo – Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza.
Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie sytuacji prawnej późnośredniowiecznego gródka stożkowatego w Lubrzy oraz próba przedstawienia prawnych aspektów, które mogły
doprowadzić do zniszczenia cennego zabytku jesienią 2016 r. Opierając się na aktach wytworzonych przez służby konserwatorskie, a także rządowe agencje do spraw zarządzania
nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, autor opisuje historię prawną omawianego stanowiska archeologicznego, które na przestrzeni lat kilkukrotnie zmieniało właściciela. W dalszej kolejności zrelacjonowana została reakcja urzędu konserwatorskiego na informację o niszczeniu zabytku przez obecnego właściciela i związane z nim postępowanie administracyjne. Ostatnim z aktów jest omówienie postępowania karnego zakończonego prawomocnym wyrokiem sądu. Niniejszy tekst krytycznie odnosi się do barku odpowiednich działań zielonogórskich, a później lubuskich wojewódzkich konserwatorów zabytków, których zaniechania umożliwiły przeprowadzenie niszczących prac ziemnych. Pokazuje także niedostateczne zaangażowanie organów
ścigania w celu wyjaśnienia sprawy, która ostatecznie zakończyła się wyrokiem uniewinniającym. W swojej pracy autor jednoznacznie wskazuje i przedstawia dowody na to, że obecny właściciel miał pełną wiedzę na temat ochrony konserwatorskiej nieruchomości, na której przeprowadził niszczące zabytek prace.
Legal aspects of the destruction of the archaeological site Lubrza 39. The purpose of this article is to describe the legal situation of the late medieval stronghold (motte-and-bailey castle) in Lubrza and to present the legal facets that could have led to the destruction of the valuable monument in the autumn of 2016. The ownership of the archaeological site in question has changed several times over the years. The author describes the legal history of the monument based on the documentation of conservation services and government agencies for the management of agricultural property of the State Treasury. Subsequently the author provides the description of the reaction of conservation services to the information about the destruction of the monument by the current owner and an explanation of the related administrative proceedings. The last part discusses the criminal proceedings and the final court judgment. This text refers critically to the lack of appropriate actions by both the City of Zielona Góra and Lubuskie Voivodeship monument protection officials whose omissions made it possible to carry out the destructive earthworks. It also shows an insufficient involvement of law enforcement agencies to clarify the motifs of the case, which ultimately resulted in an acquittal. In his work, the author clearly indicates and provides evidence that the current owner had full knowledge of the heritage protection policy taken over the property on which he carried out the destructive works.