PL 32-087 Pękowice k. Krakowa, ul. Jurajska 23

(48 12) 665-10-11 wydawnictwo@profil-archeo.pl

Wilczyce. Norma i precedens w rytuale pogrzebowym małopolskiej kultury ceramiki sznurowej

Wilczyce, stanowisko 10. Norma i precedens w rytuale pogrzebowym małopolskiej kultury ceramiki sznurowej

Redaktor/Editor: Piotr Włodarczak

 

Seria/Series: Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 9
Wydawcy/Publishers: Wydawnictwo Profil-Archeo; Stowarzyszenie Archeologów Terenowych „Stater”; Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Opis/Physical description: oprawa twarda/hardcover; format: 215 × 305 mm; liczba stron/pages: 212; year of publication/rok wydania: 2019

ISBN: 978-83-952339-8-2 (Profil-Archeo), 978-83-66463-19-6 (Instytut Archeologii i Etnologii PAN)

DOI: 10.33547/ODA-SAH.09.Wil

 

Stanowisko w Wilczycach na Sandomierszczyźnie (południowo-wschodnia Polska), znane dotąd głównie ze znalezisk paleolitycznych, wraz z prezentowaną publikacją na trwałe wpisuje się w stan wiedzy także o późnym neolicie Polski i Europy. Przedmiotem monografii, która ukazała się jako 9 tom serii Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne jest tylko jeden, za to wyjątkowo okazały, obiekt rytualno-sepulkralny. Obiekt 15 ze stanowiska 10 w Wilczycach jest przykładem konstrukcji grobowej unikatowej w skali znalezisk kultury ceramiki sznurowej z obszaru Polski południowo-wschodniej, a zarazem pretekstem do podjęcia rozważań na temat norm i odmienności w rytuale pogrzebowym społeczności schyłkowoeneolitycznych. Pod względem konstrukcji jest to typowy grób niszowy. Wyróżniają go jedynie ogromne rozmiary oraz fakt, że na dnie niszy złożono bogate wyposażenie, dedykowanie większej liczbie osób (najpewniej około sześciu zmarłym płci męskiej). Datowania radiowęglowe oraz analiza typologiczna składników wyposażenia wskazują na powstanie grobu w połowie III tys. przed Chr., co pozwala go łączyć z początkowym etapem fazy grobów niszowych na Wyżynie Małopolskiej (czyli z grupą krakowsko-sandomierską kultury ceramiki sznurowej). Szczególny charakter obiektu z Wilczyc wynika z dwóch aspektów: chronologiczno-genetycznego i ideologiczno-religijnego. Wyjątkowe cechy rytuały wynikały z przetrwania starszych – późnoeneolitycznych – elementów obrzędowości funeralnej. Stanowiące precedens odkrycie z Wilczyc unaocznia kilka ukrytych dotąd norm rytuału funeralnego małopolskiej kultury ceramiki sznurowej.

Along with this publication, the site in Wilczyce near Sandomierz (SE Poland), known to date mostly for its Upper Palaeolithic camp site, has proved to be a significant source of knowledge about the Late Neolithic of Poland and Europe. The topic of the monograph appeared as volume 9 of the Saved Archaeological Heritage series, is focused on just one feature from the site. Among Corded Ware culture finds from south-eastern Poland, feature 15 from Wilczyce site 10 is a unique sepulchral structure. Thus, it offers a good pretext for discussing the norms and distinctness of funeral rites of Final Eneolithic communities. In terms of construction, feature 15 is a typical niche grave, and it stands out only with its huge dimensions, and rich grave goods deposited at the bottom of the niche, dedicated to a larger number of individuals (most likely around six deceased males). Radiocarbon dates and the typological analysis of elements of the grave furnishings indicate that the grave was created around mid III millenium BC, which suggests linking the grave with the early stage of the niche grave phase in the Kraków-Sandomierz group of the Corded Ware culture. Given this chronological position, the specific nature of the Wilczyce feature stems from two aspects: chronological-genetic and ideological-religious. The exceptional traits of the funeral rite resulted from the survival of certain elements of older, Late Eneolithic (Złota culture) funerary traditions. Therefore, the precedential discovery at Wilczyce reveals some previously unnoticed norms in the Corded Ware culture funeral rites in Lesser Poland.

 

DOI items (chapters):

1. Stanowisko 10 w Wilczycach: miejsce schyłkowoeneolitycznych praktyk funeralnych

2. Obiekt 15: konstrukcja i wyposażenie

3. Ceramika naczyniowa

4. Analizy mikroskopowe naczyń

5. Wyroby krzemienne

6. Analiza funkcjonalna zabytków kamiennych i kościanych

7. Materiały kamienne

8. Analiza petrograficzna toporów kamiennych

9. Analiza archeometryczna zabytków metalowych

10. Wytwory kościane i rogowe

11. Naszyjnik z zębów zwierzęcych

12. Muszle ślimaków

13. Analiza antropologiczna fragmentu czaszki ludzkiej

14. Pochówek psa

15. Obiekt grobowy kultury ceramiki sznurowej: trójwymiarowa rekonstrukcja, wizualizacja i wirtualna archeologia

16. Grób 15 z Wilczyc na tle środkowoeuropejskim: odmienność i reguła w rytuale pogrzebowym małopolskiej kultury ceramiki sznurowej / Grave 15 from Wilczyce against the Central European background: distinctness and rules in burial rites of the Corded Ware Culture in Lesser Poland