DOI: 10.33547/Igolomia2021.14
Rozdzióbią nas kruki, wrony…, czyli Powstanie Styczniowe na ziemiach igołomsko-wawrzeńczyckiego powiśla
We will be pecked by ravens, crows…, or the January Uprising in the Igołomia-Wawrzeńczyce region on the Vistula River
by Jerzy Stanisław Kozik 1
1 – Urząd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, ul. Jagiellońska 7, 32-010 Luborzyca
In: K. Tunia (ed.), Kartki z dziejów igołomskiego powiśla / Cards from the history of Igołomia region on the Vistula River, wydanie 2, Igołomia – Pękowice: Profil-Archeo, 2021, pp. 253-273.
Prezentowany tekst opisuje wydarzenia, które miały miejsce w rejonie Igołomi i Wawrzeńczyc w okresie Powstania Styczniowego, w latach 1863–1864. Ziemie te, będące najdalej na południowy zachód wysuniętą częścią imperium rosyjskiego, graniczące z cesarstwem austriackim, były świadkiem w pierwszym roku powstania szeregu potyczek różnej rangi. Główna część opracowania skupia się na prezentacji wydarzeń militarnych, w tym przyczyn i przebiegu dwu bitew stoczonych pod Igołomią w marcu i maju 1863 roku. Szczególnie wiele miejsca poświęcono stoczonej 4 maja 1863 roku tzw. II bitwie pod Igołomią, której znaczenie wykracza w istotny sposób poza zagadnienia historii lokalnej. Istotną częścią artykułu jest próba przedstawiania stosunku ludności włościańskiej do powstańczych wydarzeń lat 1863–1864. Omówienie tej kwestii poprzedzono krótkim opisem sytuacji społeczno-gospodarczej byłego powiatu miechowskiego w okresie przedpowstaniowym, ze szczególnym uwzględnieniem ziem obecnej gminy Igołomia-Wawrzeńczyce. W opracowaniu przedstawiono także dwie postacie miejscowych włościan zaangażowanych w działania na rzecz powstańców, co było wyjątkiem na tle powszechnej obojętności tej warstwy społecznej do idei powstania.
The presented chapter describes the events that took place in the area of Igołomia and Wawrzeńczyce during the January Uprising of 1863–1864. These lands, being the southernmost part of the Russian Empire, bordering the Austrian Empire, witnessed in the first year of the uprising of a series of skirmishes of varying intensity. The main part of the study focuses on the presentation of military events, including the causes and courses of two battles fought at Igołomia in March and May 1863. Much space in particular is devoted to the second battle of Igołomia, from May 4, 1863, whose significance goes far beyond the issues of local history. An equally important part of the article is an attempt to present the attitudes of the peasant population towards the insurgent events of 1863–1864. Discussion of this issue was preceded by a brief description of the socio-economic situation of the former Miechów district in the pre-uprising period, with particular emphasis on the lands of the today commune of Igołomia-Wawrzeńczyce. The paper also presents the figures of two local farmers involved in activities for insurgents, an exception in the context of the general indifference of this social layer towards the idea of an uprising.