Średniowieczna Lubrza w świetle źródeł pisanych / Medieval Lubrza in light of written sources
1 – Instytut Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego, al. Wojska Polskiego 69, 65-762 Zielona Góra
In: A. Michalak (ed.) 2022. Castrum Lubenov. Tragiczne dzieje średniowiecznej wieży w Lubrzy, pp. 49–60. Pękowice – Świdnica: Wydawnictwo Profil-Archeo – Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza.
Artykuł przedstawia losy wieży mieszkalno-obronnej w Lubrzy na tle średniowiecznych dziejów tego pogranicznego miasteczka. Lubrza stanowiła pierwotnie majątek wielkopolskiego komesa Bodzęty z rodu Jeleńczyków, który sprzedał ją klasztorowi cysterskiemu w Paradyżu. Lubrza z czasem została wchłonięta przez pobliski Lubieniów i miejscowość funkcjonowała pod tą właśnie nazwą. Lubieniów był własnością rodu Dryjów i ich głównym ośrodkiem rezydencjonalnym. Znajdowała się tam wieża mieszkalno-obronno będąca siedzibą rycerską, o której pierwsza wzmianka pochodzi z 1304 r. Lubieniów wraz z wieżą stał się własnością cystersów z Paradyża, którzy w 1322 r. uporządkowali tamtejsze kwestie własnościowe. Lubieniów posiadał od 1276 r. status miasta, administracyjnie był położony w księstwie głogowskim, natomiast wieża mieszkalno-obronna w Lubieniowie – Lubrzy jako własność klasztoru, zatraciła w XIV w. swoje pierwotne obronne funkcje i uległa stopniowej degradacji.
The article presents the history of the Lubrza motte-and-bailey type castle against the background of medieval records pertaining to this borderland village. Lubrza was originally the property of the Greater Poland castellan Bodzęta from the Jeleńczyk family, who sold it to the Cistercian abbey in Gościkowo-Paradyż. Over time Lubrza was absorbed by the nearby town and later functioned under the name of Lubieniów, which was the property of the Dryja family and their primary residence. Lubieniów had already gained town status in 1276, whereas Lubrza motte-and-bailey castle (tower) was mentioned as a knight’s dwelling for the first time in 1304. Both properties were administratively located in the Duchy of Głogów. When Lubieniów, along with its tower, became the
property of the Paradyż Cistercians, they settled the local ownership disputes in 1322. Ultimately, the Lubieniów-Lubrza motte-and-bailey castle, as the property of the monastery, lost its original function as a stronghold in the 14th century and was gradually brought to ruin.