DOI: 10.33547/Igolomia2021.19
Krew germańska – krew polska. Badania antropologiczne i medyczne mieszkańców Wawrzeńczyc podczas II wojny światowej
Germanic blood – Polish blood. Anthropological and medical research of the inhabitants of Wawrzeńczyce during the Second World War
by Małgorzata Maj 1
1 – Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków
In: K. Tunia (ed.), Kartki z dziejów igołomskiego powiśla / Cards from the history of Igołomia region on the Vistula River, wydanie 2, Igołomia – Pękowice: Profil-Archeo, 2021, pp. 367-378.
Tekst poświęcony jest badaniom antropologicznym i medycznym, jakie w 1943 roku w Wawrzeńczycach, dzisiejszy pow. Kraków, przeprowadzali naukowcy zatrudnieni w Institut für Deutsche Ostarbeit (Instytut Niemieckich Prac na Wschodzie), nazistowskiej instytucji utworzonej przez gubernatora Hansa Franka w okupowanym Krakowie. Jedna z sekcji tego Instytutu miała za zadanie dokonanie przeglądu ras ludzkich na terenie Generalnego Gubernatorstwa. W związku z tym w wielu miejscowościach południowej Polski ludność reprezentująca różne grupy etniczne poddawana była antropologicznym pomiarom i lekarskim obdukcjom. Między innymi zbadano 378 dorosłych osób w Wawrzeńczycach. Miejscowość tę wytypowano jako przykład wsi rdzennie polskiej. Zdarzenie nie zapisało się trwale w pamięci mieszkańców, jednak dzięki odkrytym po kilkudziesięciu latach w National Anthropological Archives w Waszyngtonie obszernym zbiorze materiałów z niemieckich badań można było odtworzyć podstawowe fakty dotyczące tego wydarzenia oraz ocenić wartość zebranej wówczas dokumentacji.
The text is devoted to anthropological and medical research conducted in 1943 in Wawrzeńczyce, today in Kraków district, by scientists employed at the Institut für Deutsche Ostarbeit (Institute for German Works in the East), a Nazi institution created by Governor Hans Frank in occupied Kraków. One of the sections of this Institute was to review human races within the General Government. Thus, in many localities of southern Poland, people representing various ethnic groups were subjected to anthropological measurements and medical surgeries. Among others, 378 adults were examined in Wawrzeńczyce. This place was selected as an example of a native Polish village. This event was not permanently remembered in the collective memory of the residents, but thanks to the extensive collection of materials from German research discovered after several decades in the National Anthropological Archives in Washington, the basic facts about this event could be reconstructed and the value of the documentation collected at that time could be recovered.