DOI: 10.33547/Igolomia2021.05
Igołomska terasa Wisły w VI tysiącleciu p.n.e. – czas pierwszych rolników
Igołomia terrace of the Vistula River in the 6th millennium BC – time of the first farmers
by Agnieszka Czekaj-Zastawny 1, Robert Kenig 2
1 – Polska Akademia Nauk, Instytut Archeologii i Etnologii, Ośrodek Archeologii Gór i Wyżyn, ul. Sławkowska 17; 31-016 Kraków; 2 – Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Archeologii, ul. Gołębia 11; 31-007 Kraków
In: K. Tunia (ed.), Kartki z dziejów igołomskiego powiśla / Cards from the history of Igołomia region on the Vistula River, wydanie 2, Igołomia – Pękowice: Profil-Archeo, 2021, pp. 71-88.
Wprowadzenie rolniczej gospodarki wytwórczej opartej na uprawie roślin i hodowli zwierząt – tzw. neolityzacja – miało przełomowe znaczenie dla historii człowieka. Stosunkowo nagłej zmianie uległ bowiem tryb życia prowadzony od zarania ludzkości, polegający na sezonowym przemieszczaniu się w celu poszukiwania źródeł pożywienia. Na terenach środkowej Europy, w tym Polski, proces ten związany był z pojawieniem się pierwszych rolników znanych pod archeologicznym określeniem kultury ceramiki wstęgowej rytej (KCWR). Intensywne rozprzestrzenianie i zagęszczenie osadnictwa nastąpiło pod koniec I fazy, osiągając największą intensywność w jej środkowej (II) fazie. Na ten okres datowana jest większość dużych, trwale zasiedlanych osad z zabudową w postaci długich domów, a także powstanie i rozwój największych centrów osadniczych w dorzeczach Odry i Wisły – w sumie ponad 1600 rozpoznanych stanowisk. Około połowa z nich położona jest w Polsce południowo-wschodniej. Ze względu na korzystne warunki środowiskowe, lewobrzeżna terasa Wisły na obszarze dzisiejszej gminy Igołomia-Wawrzeńczyce, pow. Kraków była intensywnie zasiedlana już od początków neolitu.
The introduction of an agriculture-economy based on the cultivation of plants and animal husbandry – known as Neolithization – was a breakthrough in human history. The lifestyle that had been led since the dawn of humanity, seasonal migration to search for sources of food, changed relatively abruptly. In Central Europe, including Poland, this process was associated with the appearance of the first farmers known under the archaeological term of the Linear Pottery culture (LBK). Intensive spreading and concentration of settlement occurred at the end of the first phase, reaching peak intensity in the middle phase. Most large, permanently inhabited settlements with longhouses are dated to this period, similar to in other centres in the Odra and Vistula basins. About half of the 1,600 sites associated with LBK in Poland are located in south-eastern Poland. Due to favourable environmental conditions, the Vistula left-bank terrace in the area of what is today Igołomia-Wawrzeńczyce commune, in Kraków district has been intensively populated since the beginning of the Neolithic.