Wydawca: Wydawnictwo Profil-Archeo; Fundacja Nauki Archaeologia Silesiae
Opis: oprawa twarda, format 215×305 mm; liczba stron: 248; rok wydania 2015
Cena: 39 zł Kup teraz / Buy now
Monografia pod redakcją Tomasza J. Chmielewskiego i Edmunda Mitrusa ukazała się jako tom 5. serii „Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne”. Dwujęzyczny tom zawiera kompleksowe opracowanie reliktów neolitycznej osady i cmentarzyska, ocalonych dzięki badaniom ratowniczym przeprowadzonym w 2010 r. przed budową północnej obwodnicy Lublina. Na niewielkim lessowym wzgórzu odkryto dwa, bogato wyposażone, długie grobowce megalityczne, łączone z ludnością kultury pucharów lejkowatych. Osadę odsłonięto we fragmencie obejmującym kilka zagród, czytelnych w postaci skupisk jam gospodarczych. Jednym z ważniejszych rezultatów było odczytanie relacji przestrzennej osady i nekropoli, łącznie z położonym „w połowie drogi” między tymi obiektami pochówkiem ludzkim w… jamie zasobowej.
Wieloaspektowa analiza materiałów zabytkowych pozwoliła na omówienie m.in. wzorców produkcji i użytkowania ceramiki (T.J. Chmielewski), kontaktów wymiennych lokalnej społeczności, związanych z pozyskiwaniem surowca krzemiennego (T.J. Chmielewski) czy kondycji biologicznej osób pochowanych na megalitycznej nekropoli (W. Kozak-Zychman, A. Szarlip). Do rewelacyjnych znalezisk można zaliczyć odkrycie niespalonej kory brzozowej, na której był ułożony (lub w którą był zawinięty) jeden ze zmarłych pochowanych w megalicie (A. Sady), a także zidentyfikowanie – najstarszych w Polsce i jedynych z najstarszych w Europie – śladów konsumpcji raka szlachetnego (D. Makowiecki).
Analiza paleośrodowiskowa pozwoliła naświetlić okoliczności pojawienia się i odejścia osadników. Niewątpliwie społeczności kultury pucharów lejkowatych były pierwszymi grupami rolników, zasiedlającymi – około 3600 lat lemu – pokryte dotąd pierwotną puszczą dębową lessy tej części Płaskowyżu Nałęczowskiego, położone w głębi interioru, z dala od wielkich dolin. Ówczesne techniki agrarne, a zwłaszcza rabunkowe odlesianie, w perspektywie kilkunastu pokoleń doprowadziły jednak do znaczących zmian środowiska, z których najbardziej dotkliwą było obniżenie się poziomu wód gruntowych. Małe dolinki, jak ta nad którą znajdowała się pliszczyńska osada, przestały w związku z tym sprzyjać osadnictwu…
Wydanie drukiem tego cennego korpusu źródeł z wzorcowo zbadanego kompleksu osadniczego nie byłoby możliwe bez dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (program „Dziedzictwo kulturowe”, priorytet „Ochrona zabytków archeologicznych”) oraz współpracy z Fundacją Nauki „Archaeologia Silesiae”.
Spis treści:
Przedmowa (T.J. Chmielewski, E. Mitrus)
1. Prace terenowe (T.J. Chmielewski)
2. Tło geograficzne. Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa (R. Kołodyńska-Gawrysiak)
3. Podepozycyjne procesy formujące stanowisko (T.J. Chmielewski)
4. Osada. Rozwój i zagospodarowanie przestrzenne (T.J. Chmielewski)
5. Znaleziska ceramiczne. Wytwórczość ceramiki i jej codzienne użytkowanie (T.J. Chmielewski)
6. Znaleziska krzemienne. Wytwórczość i wykorzystanie narzędzi łupanych (T.J. Chmielewski)
7. Znaleziska kamienne. Codzienne użytkowanie i wytwórczość narzędzi łupanych i gładzonych ze skał niekrzemionkowych (R. Kołodyńska-Gawrysiak, T.J. Chmielewski)
8. Cmentarzysko. Aranżacja przestrzeni grzebalnej i obrządek pogrzebowy (T.J. Chmielewski)
9. Pozostałości roślin uprawnych i drewna. Uwagi o gospodarce roślinnej i lokalnym środowisku (A. Sady)
10. Szczątki zwierzęce. Uwagi o gospodarowaniu zwierzętami i lokalnym środowisku przyrodniczym (Daniel Makowiecki)
11. Szczątki ludzkie. Lokalne i regionalne populacje (W. Kozak-Zychman, A. Szarlip)
12. Chronologia (T.J. Chmielewski)
13. Założenie osadniczo-funeralne w Pliszczynie. Podsumowanie (T.J. Chmielewski, R. Kołodyńska-Gawrysiak, D. Makowiecki, A. Sady, W. Kozak-Zychman)
Publikacji towarzyszyła książeczka popularnonaukowa „Pod lupą archeologa. 5500 lat temu pod Lublinem„, z informacjami o neolicie dla grupy wiekowej 10-16 lat, komiksem i zadaniami aktywizującymi.
The monograph, edited by Tomasz J. Chmielewski and Edmund Mitrus, was published as volume 5 of the series „Saved Archaeological Heritage”. The bilingual (PL/EN) volume contains a comprehensive elaboration of relics of the Neolithic settlement and cemetery, saved by the rescue research carried out in 2010 before the construction of the northern beltway of Lublin. On the small loess hill two, richly equipped, long megalithic tombs of the Funnel Beaker culture (TRB) communitiy were discovered. The settlement was unveiled in a fragment encompassing several homesteads, easily recognisable in the form of clusters of pits. One of the most important results was decryption of the spatial relation of the settlement and necropolis, including the human burial in… a storage pit located „halfway” between these two places.
A multifaceted analysis of archaeological materials allowed to discuss, among others, patterns of production and use of ceramics (T.J. Chmielewski), exchange contacts of the local community, related to the acquisition of flint resources (T.J. Chmielewski) or the biological condition of people buried in the megalithic necropolis (W. Kozak-Zychman, A. Szarlip). The sensational finds include the discovery of unburned birch bark on which one of the dead buried in the megalith was laid (or in which he was wrapped) (A. Sady), and the identification – the oldest in Poland and one of the oldest in Europe – traces of crayfish consumption (D. Makowiecki).
Paleoenvironmental analysis allowed to highlight the circumstances of the appearance and departure of settlers. Undoubtedly, the Funnel Beaker culture communities were the first groups of farmers to inhabit – about 3600 years ago – the loess hills of this part of the Nałęczów Plateau, previously covered by primeval oak forests, located deep in the interior, far from the great valleys. At that time, agrarian techniques, and especially plundering deforestation, led to significant environmental changes in the perspective of several generations, the most severe of which was the lowering of groundwater level. Small valleys, like the one on which the Pliszczyn settlement was located, have thus ceased to promote settlements…
It would not be possible to publish this valuable source body from the exemplary excavated settlement complex without subsidies from the Ministry of Culture and National Heritage (the program „Cultural heritage”, priority 5 „Protection of archaeological monuments”) and cooperation with the Science Foundation „Archaeologia Silesiae”.
Table of contents:
Foreword (T.J. Chmielewski, E. Mitrus)
1. Fieldwork (T.J. Chmielewski)
2. Geographical background. Environmental determinants of the location of a settlement (R. Kołodyńska-Gawrysiak)
3. Post-depositional site formation processes (T.J. Chmielewski)
4. The settlement. Spatial development and taskscape (T.J. Chmielewski)
5. Earthenware finds. Manufacture and everyday use of ceramics (T.J. Chmielewski)
6. Flint finds. Production and everyday use of chipped stone tools (T.J. Chmielewski)
7. Stone finds. Everyday use and manufacture of ground and polished tools from non-siliceous rocks (R. Kołodyńska-Gawrysiak, T.J. Chmielewski)
8. Cemetery. Burial ground arrangement and funeral rite (T.J. Chmielewski)
9. Remains of crop plants and wood. Remarks on the plant economy and local environment (A. Sady)
10. Faunal remains. Remarks on the animal economy and local environment (Daniel Makowiecki)
11. Human remains. Local and regional populations (W. Kozak-Zychman, A. Szarlip)
12. Chronology (T.J. Chmielewski)
13. Settlement and burial complex in Pliszczyn. Conclusions (T.J. Chmielewski, R. Kołodyńska-Gawrysiak, D. Makowiecki, A. Sady, W. Kozak-Zychman)