Średniowieczne monety i pokrywka pojemnika na brakteaty / Medieval coins and the lid of a bracteate box
by Tadeusz Szczurek 
1, Arkadiusz Michalak 2
1 – Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wlkp., Zespół Willowo-Ogrodowy, ul. Warszawska 35, 66-400 Gorzów Wielkopolski; 2 – Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze, ul. Długa 27, 66-008 Świdnica
In: A. Michalak (ed.) 2022. Castrum Lubenov. Tragiczne dzieje średniowiecznej wieży w Lubrzy, pp. 183–213. Pękowice – Świdnica: Wydawnictwo Profil-Archeo – Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza.
W obrębie gródka stożkowatego w Lubrzy znaleziono 22 monety. Przedmiotem niniejszych rozważań jest 13 z nich (pozostałe to emisje niemieckie z XX w. i jeden fenig wczesnowożytny). Dwanaście egzemplarzy należy do emisji średniowiecznych (nr 1–12), zaś egzemplarz nr 13 to miedziany krążek bez śladów stempli. Materiał numizmatyczny z lubrzańskiej stanicy rycerskiej uwidacznia, pod jak wielkim wpływem pieniądza brandenburskiego z okresu dynastii askańskiej (jej koniec nastąpił w 1319 r.) znajdowały się te północne peryferie Śląska. Do tej kategorii emisji należy zaliczyć także denary anhalckie i saksońsko-wittenberskie (nr 8–9), w tym marchijski denar podrabiany, najprawdopodobniej wybity w Hrabstwie/Księstwie Anhalckim lub Księstwie Saksońsko-Wittenberskim (nr 9). Zainteresowanie wzbudza regularnie obcięty grosz praski (nr 10), rzadkie tego typu znalezisko. Nieczęsto tak daleko w kierunku zachodnim pojawiają się emisje krzyżackie (nr 11). Intryguje natomiast brak monety śląskiej. Egzemplarz nr 12 podejrzewany o śląskie pochodzenie, to zapewne nowomarchijski denar (Vinkenauge). Absencję pieniądza rodzimego tłumaczymy kwestią przypadku, zresztą wszystkie znaleziska lubrzańskie mają najpewniej przypadkowe pochodzenie (zguby), ale ewidentna przewaga emisji marchijskich wynika z pogranicznego położenia obiektu, intensywnej działalności menniczej Brandenburgii w okresie askańskim, tudzież krótkotrwałą przynależnością Lubrzy w 1. ćwierci XIV wieku do Marchii Brandenburskiej. Na obecnych ziemiach Rzeczypospolitej nie wybijano wielkich brakteatów (o średnicy około 45 mm), stąd zdumienie, graniczące z sensacją, wzbudza fragment miedzianego pojemnika przeznaczonego do przechowywania, w niewielkich zresztą ilościach, tego rodzaju pieniądza. Wieczko z Lubrzy, powstałe przypuszczalnie po połowie XIII wieku, ma najpewniej miśnieńskie pochodzenie.
Twenty-two coins were found in the area of the motte-and-bailey castle in Lubrza; 13 of them are discussed in this article (the remaining are German emissions from the twentieth century along with an early Modern Era German dish pfennig). Twelve coins are from the Middle Ages (1–12); and specimen #13 is a copper disc without any trace of stamping. The numismatic material from the knight seat in Lubrza implies profound influence of the Brandenburg coinage from the Ascanian dynasty (expired in 1319) on the northern parts of Silesia. To the same category of emissions belong Anhalt and Saxon-Wittenberg denars (#8–9), including March of Brandenburg forged denar, most likely minted in the County/Duchy of Anhalt or the Duchy of Saxony-Wittenberg (#9). Interest is aroused by the regularly cut Prague groschen (#10), a very rare find of this type. Also, Teutonic coins appear rarely this far west (#11). However, the lack of a Silesian coin is intriguing. Specimen #12, suspected to be of Silesian origin, is probably a Neumark (New March) denar (Vinkenauge). The lack of domestic coins seems rather accidental; however, all finds in Lubrza are probably chance losses. The noticeably large amount of the Brandenburg coinage results from the Lubrza motte-and-bailey castle location close to the border. Substantial minting activity in the Ascanian period and the short-term affiliation of Lubrza to the March of Brandenburg in the first quarter of the 14th century also played a considerable role. In the present-day territories of the Polish-Lithuanian Commonwealth, no large bracteates (45 mm in diameter) have been minted, therefore, a fragment of a lid of a copper alloy box intended for storing small amounts of this kind of money is quite sensational. The box lid from Lubrza, probably made in the second half of the 13th century, is most likely of Meissen origin.