Koszyce. Przemoc i rytuał u schyłku neolitu

Czwarta książka z serii „Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne”, pod redakcją Marcina M. Przybyły, Anity Szczepanek i Piotra Włodarczaka to kompleksowa, wieloautorska i interdyscyplinarna monografia niezwykłego pochówku z Koszyc nad Wisłą w Małopolsce, pochodzącego z 1. połowy III tysiąclecia przed Chr., łączonego ze społecznością kultury amfor kulistych. Na ten niezwykle interesujący obiekt natrafiono w trakcie badań ratowniczych związanych z budową gminnej infrastruktury sanitarnej. Do grobu złożono ciała 15 osób, pozbawionych uprzednio życia w wyniku aktu przemocy między- lub wewnątrzgrupowej. Pogrzebowi towarzyszyły skomplikowane rytuały, a część zmarłych wyposażono w niezwykłe akcesoria, m.in. skrzydła żurawia… Liczące 271 stron dzieło to niewątpliwie jedna z najlepszych monografii stanowisk archeologicznych wydanych w Polsce w ostatnich latach. W celu szczegółowego wyjaśnienia fenomenu tego pochówku podjęto trud przeprowadzenia w zasadzie wszystkich możliwych obecnie do wykonania testów: od analizy typologicznej i antropologicznej, poprzez analizy z zakresu medycyny sądowej, traseologię narzędzi kamiennych i kościanych, po badania diety (na podstawie izotopów stabilnych) oraz próbę ustalenia genetycznych relacji pomiędzy zmarłymi.

Pracę wydano na zlecenie Stowarzyszenia Archeologów Terenowych „Stater”, które uzyskało na ten cel dotację Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (z programu „Dziedzictwo kulturowe”, priorytet 5: „Ochrona zabytków archeologicznych”). Wzorcowo wykonane opracowanie było możliwe w tak krótkim czasie od momentu odkrycia grobu (2011 r.) właśnie dzięki dotacji MKiDN. Polecamy nie tylko znawcom epoki kamienia – to kapitalnie zilustrowane (również rekonstrukcjami) studium stanowi doskonałą lekturę dla każdego miłośnika przeszłości i pokazuje potencjał nowoczesnej archeologii.